Czy mamy potrzebują wsparcia? A jeśli tak, to jakiego?

O wsparciu mówimy zazwyczaj w sytuacji trudnej, stresowej. Czy urodzenie dziecka i opiekę nad nim uznajemy za takową? Ależ oczywiście, że tak! Dla wielu kobiet urodzenie dziecka, zwłaszcza pierwszego jest punktem zwrotnym w ich życiu. Młode matki doświadczają wielu sytuacji trudnych i stresogennych, z którymi muszą się zmagać. Macierzyństwu mogą towarzyszyć takie uczucia jak lęk, niepewność i niedoskonałość. Większość z kobiet radzi sobie jednak sprawnie z tymi emocjami i obciążeniami. Nawet wtedy, kiedy mamy do czynienia z tak zwanym podwójnym etatem, czyli łączeniem obowiązków opiekuńczo-wychowawczych z pracą zawodową. Jeśli własne mechanizmy radzenia sobie są niewystarczające, brakuje nam sił, czasu i energii, możemy sięgnąć po narzędzie w postaci wsparcia społecznego. Pomoże ono zredukować poziom stresu i lęku.

Co to jest to wsparcie społeczne?

Za wsparcie społeczne uznajemy rzeczywiście istniejące sieci społeczne. Takie, które są dostępne i spełniają funkcję pomocną dla danej osoby pozostającej w trudnej sytuacji. Jak zmierzyć tą dostępność? To po prostu ilość kontaktów (nie chodzi o liczbę znajomych na facebooku 🙂 ) oraz łatwość i szybkość ich nawiązywania. Kobiety mogą uzyskiwać wsparcie od swoich mężów, bliskiej rodziny jak i przyjaciół. Są to tzw. podstawowe (naturalne) źródła wsparcia. Naturalne sieci społeczne dostarczają wsparcia bardziej skutecznie niż pozostałe, ponieważ są łatwo dostępne, nie wiążą się z żadnymi kosztami i są dobrowolne. Wydaje się, że wsparcie męża w przyjmowaniu przez kobietę nowej roli jest najistotniejsze. To głównie on dba (dba?) o jej bezpieczeństwo psychiczne i fizyczne oraz pomaga (?) w wypełnianiu nowych obowiązków związanych z opieką nad dzieckiem.

Skąd czerpać pomoc

Źródła wsparcia mogą być naprawdę różnorodne: znajomi, sąsiedzi, współpracownicy i przełożeni, grupy pomocowe, instytucje oraz osoby profesjonalnie przygotowane do udzielania wsparcia. Będą to przede wszystkim lekarze, położne i psycholodzy. Wsparcie społeczne to również pewien rodzaj interakcji społecznej, która zostaje zainicjowana w sytuacji krytycznej, stresowej. W jej toku zachodzi wymiana lub przekaz informacji, doświadczeń, emocji, dóbr np. rzeczowych lub ekonomicznych. W tej interakcji wyróżniamy jednostkę wspierającą i osobę odbierającą pomoc.

Rodzaje wsparcia społecznego

Możemy wyróżnić cztery podstawowe typy wsparcia:

1. Wsparcie emocjonalne – polega na przekazywaniu emocji pozytywnych, podtrzymujących, wyrażających troskę, zrozumienie i empatię.

2. Wsparcie wartościujące – charakteryzuje się udzielaniem pozytywnych komunikatów, dotyczących możliwości poradzenia sobie z obowiązkami związanymi z pełnioną rolą, podkreśla kompetentność jednostki.

3. Wsparcie informacyjne – polega na dostarczeniu informacji, które ułatwiają zrozumienie problemu i zaistniałej sytuacji; informacje te stanowią jednocześnie wskazówki, jak poradzić sobie z problemem.

4. Wsparcie instrumentalno – rzeczowe – to udzielanie pomocy materialnej, finansowej i rzeczowej, jak również realizacja konkretnych działań na rzecz osoby potrzebującej wsparcia. Konkretne działania w gospodarstwie domowym? Wiemy, że jest ich mnóstwo: pranie, prasowanie, sprzątanie, przygotowywanie posiłków, zmywanie naczyń… Do tego dochodzą jeszcze czynności opiekuńczo-wychowawcze, karmienie, pielęgnacja, leczenie w chorobie, odrabianie lekcji itd.

Wydaje się, że istotą wsparcia, szczególnie w okresie wczesnego macierzyństwa będzie (oprócz redukcji stresu) spełnienie oczekiwań osoby odbierającej pomoc – matki oraz zapewnienie jej poczucia bezpieczeństwa. Jak można tego dokonać? Poprzez rozmowę, wymianę poglądów, okazywanie sobie wzajemnie uczuć i zainteresowania oraz różne przysługi i konkretne działania, choćby z niekończącej się listy obowiązków domowych. Ważnym i pożądanym przez kobiety-matki wsparciem będzie również pomoc w sprawowaniu opieki nad dzieckiem, szczególnie podczas jej nieobecności. Krótka przerwa od maluszka czy starszaka może pomóc mamie odzyskać równowagę psychiczną i siły fizyczne. Matka to nie maszyna, też potrzebuje chwili odpoczynku i relaksu.

Prośba o wsparcie wcale nie jest taka prosta

Kiedy prosimy o wsparcie, to jednocześnie pokazujemy innym, że z czymś nie do końca sobie radzimy. Niechętnie obnażamy swoje niedoskonałości i słabości stąd proszenie o wsparcie jest trudne. Czy wiecie jednak, że wsparcie społeczne pełni funkcje prozdrowotne? Wpływa bowiem pozytywnie na nasze samopoczucie – na zdrowie fizyczne i psychiczne, a także nasze poczucie wartości. Gdy ktoś znajduje się w trudnej sytuacji, wsparcie społeczne działa jak bufor wobec ryzyka zaburzeń obniżając poziom stresu, niwelując napięcie i podnosząc poczucie własnej skuteczności. Wsparcie społeczne jest ważnym czynnikiem w radzeniu sobie przez kobiety z trudnymi sytuacjami i pozwala zobaczyć macierzyństwo w bardziej pozytywnym świetle. Wsparcie takie powinno być trafne, czyli dopasowane do zaistniałej sytuacji jak i potrzeb kobiety-matki.